Adviseur offshore sourcing: blog. De adviseurs van GPI Consultancy hebben de afgelopen jaren diverse artikelen geschreven over offshoring. Tevens hebben ze bijgedragen aan onderzoeken en aan publicaties van anderen. Ook dit blog is gewijd aan onderwerpen gerelateerd aan offshore sourcing en offshore outsouring. 

Wat is offshoring? En wat is het verschil met outsourcing?

Termen zoals offshoring en outsourcing worden vaak door elkaar gebruikt, en niet altijd op de correcte manier. Omdat het taalgebruik soms verwarrend is zullen we hieronder een aantal belangrijke zaken verduidelijken.

Outsourcing (uitbesteding)
Bij outsourcing laat een onderneming een aantal werkzaamheden, die het voorheen zelf deed, uitvoeren door een externe dienstverlener. Bijvoorbeeld om zich te concentreren op haar kernactiviteiten, om toegang te krijgen tot schaarse ICT-specialisten of om op kosten te besparen. Deze externe dienstverlener kan haar diensten aanbieden vanuit Nederland, of vanuit een vestiging in het buitenland. We praten over offshore outsourcing indien deze werkzaamheden verricht worden in een land met lagere loonkosten. In de beginperiode van ICT outsourcing in Nederland ging het voornamelijk om lokale spelers, en was er nog geen sprake van een internationale component. Offshore outsourcing kwam pas op aan het begin van de jaren 90.    

Offshoring (offshore sourcing)
Offshoring betekent het laten uitvoeren van werkzaamheden vanuit landen met lagere loonkosten. Het kan hierbij gaan om het inschakelen van een externe dienstverlener (dus offshore outsourcing), maar dat hoeft niet. Nederlandse bedrijven kunnen namelijk ook kiezen voor het opzetten van een eigen vestiging (captive center). Hierbij wordt in het buitenland een kantoor gehuurd en lokale medewerkers geworven, zodat alle activiteiten nog steeds in eigen beheer plaats vinden. Vaak worden er ook enkele Nederlandse managers aangesteld. Een voorbeeld: ABN Amro besteedt ICT werkzaamheden uit aan enkele grote Indiase dienstverleners: het gaat hierbij dus om offshore outsourcing. In het verleden had ABN Amro echter ook een eigen software ontwikkelcentrum in Pakistan: in dat geval is het geen offshore outsourcing, maar is het nog wel een vorm van offshoring sourcing. De inschakeling van een adviseur offshoring is zinvol om de beste optie te bepalen.  

Nearshoring (nearshore sourcing)
Bij offshore sourcing gaat het altijd om landen met lagere loonkosten. Er zijn tientallen interessante offshore bestemmingen in de wereld en dit aantal groeit nog steeds. De laatste decennia worden de nearshore landen populair: dit zijn landen die op relatief korte afstand van ons land liggen. Voorbeelden hiervan zijn Polen, Roemenië, Macedonië, Bulgarije, Servië, Rusland, Oekraïne, Turkije of Palestina. Met name kleinere en middelgrote Nederlandse gebruikers van offshore diensten kiezen voor nearshoring.

Farshoring
Het tegenovergestelde van nearshoring is het werken met landen die op veel grotere afstand van Nederland liggen. Zoals India, Pakistan, Bangladesh, Nepal, Sri Lanka, Maleisië, Filippijnen, Vietnam, China, Zuid-Afrika, Suriname en Colombia. Het gaat hierbij om lagelonenlanden, waarbij de loonkosten meestal lager liggen dan in de nearshore bestemmingen. We hebben het hierbij over farshoring (sommigen gebruiken voor deze situatie de term offshoring, maar dit is foutief). Grote Nederlandse ondernemingen (zoals banken of verzekeringsmaatschappijen) zijn voorbeelden van farshore gebruikers: zij kiezen namelijk veelal voor India.

Rightshoring (bestshoring)
We komen ook wel termen tegen als rightshoring of bestshoring. Dit zijn vooral loze marketingkreten, want het mag duidelijk zijn dat elk land specifieke voordelen maar ook nadelen heeft. De keus voor een juiste bestemming is sterk afhankelijk is van de eisen van de Nederlandse organisatie, en vereist dus uitgebreid onderzoek. Ook hiervoor kan een adviseur ingeschakeld worden.  

Reshoring
Sommige ondernemingen besluiten om werkzaamheden die in het buitenland verricht worden weer terug te brengen naar eigen land. Dit fenomeen wordt reshoring genoemd, en vindt soms plaats in de industriële maaksector. In de Nederlandse ICT-sector is deze beweging echter nog nauwelijks zichtbaar.

Adviseur offshore outsourcing: de huidige financiële en economische situatie blijft voor onzekerheid zorgen, en heeft als gevolg dat bedrijven het onderwerp kostenbesparing hoog op de agenda houden. Dit betekent dat de mogelijkheden op het gebied van offshoring (het laten uitvoeren van ICT- en BPO-gerelateerde activiteiten in lagelonenlanden), aandacht blijven krijgen.
 
Het internationaal laten uitvoeren van kennisintensieve projecten biedt veel voordelen, waaronder de mogelijkheid tot kostenreductie, maar is ook een complexe manier van werken en vereist veel voorbereiding. Een van de onderwerpen die hierbij een rol spelen is de landenkeuze: welke bestemming is voor ons het meest geschikt? Het aantal offshore bestemmingen is de laatste jaren sterk gegroeid, en potentiële gebruikers hebben nu de keuze uit dienstverleners uit tientallen landen. Dit aanbod strekt zich uit van de ‘nearshore’ landen in Midden- en Oost-Europa, tot de ‘farshore’ bestemmingen in Azië, het Midden-Oosten, Afrika en Zuid-Amerika. Sommige van deze landen, zoals India, Roemenië of Servië, zijn reeds behoorlijk ingeburgerd. Nederlandse bedrijven laten echter ook projecten uitvoeren in veel minder bekende landen, zoals het afgelopen jaar in Macedonië, Kirgizië, Malawi, Ecuador of Noord-Korea.     
 
Landenselectie
Succesvolle offshoring is gebaseerd op het inschakelen van een geschikte dienstverlener, die de beschikking heeft over goedopgeleide, ervaren en enthousiaste mensen. De plaats waar het werk wordt uitgevoerd is hierbij, met de huidige technische mogelijkheden, steeds minder belangrijk: “the world is flat”. Als het om een kortdurende of beperkte samenwerking gaat, dan hoeft de landenkeuze nauwelijks een rol te spelen en kan bij outsourcing direct voor een provider gekozen worden. Het kan hierbij zinvol zijn om een adviseur offshore outsourcing in te schakelen.
  
Elk land is echter uniek en heeft specifieke voordelen en ook nadelen en risico’s. Bij grotere projecten en in het geval van een langdurige samenwerking zal dan ook serieuze aandacht aan de landenselectie gegeven moeten worden, en deze moet in principe voorafgaan aan de keuze van de offshore dienstverlener. Dit geldt helemaal indien er niet met een externe partij gewerkt wordt, maar als er een eigen captive centre opgericht gaat worden. In deze gevallen moet er eerst voldoende kennis van potentiële bestemmingen worden opgedaan voordat een gefundeerde beslissing genomen kan worden. Een groot aantal factoren speelt bij deze landenkeuze een rol, en is mede afhankelijk van de offshore strategie van de onderneming.

Offshore landen: interne succesfactoren
Er zijn veel landen om uit te kiezen, en dit grote aanbod kan voor nieuwe gebruikers behoorlijk verwarrend zijn: ze zien door de bomen het bos niet meer. Een manier om een begin te maken met het beoordelen van landen is om dit via een achttal ‘succesfactoren’ te doen. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat succesvolle offshore bestemmingen goed scoren op een achttal factoren. Deze factoren, die per land verschillen, staan in het “Oval Model” beschreven. Een volgend blog zal hier nader op ingaan.

Bij offshore sourcing of offshore uitsourcing zijn er veel landen om uit te kiezen, en dit grote aanbod kan voor nieuwe gebruikers behoorlijk verwarrend zijn: ze zien door de bomen het bos niet meer. Het kan hierbij zinvol zijn om een Een manier om een begin te maken met het beoordelen van landen is om dit via een achttal ‘succesfactoren’ te doen. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat succesvolle offshore bestemmingen goed scoren op een achttal factoren. Deze factoren, die per land verschillen, kunnen in een 'Oval Model' worden beschreven:
 
Human Capital 
De beschikbaarheid van Human Capital is de belangrijkste succesfactor van een land, en is afhankelijk van de kwaliteit van het beschikbare opleidingsaanbod. Het hoeft hierbij niet altijd te gaan om mensen met een opleiding in specifieke ICT-vakken, ook studenten met een andere technische achtergrond kunnen inzetbaar zijn. In landen zoals India, China en Rusland komen nu elk jaar grote aantallen afgestudeerden de arbeidsmarkt op; ook veel andere offshore landen kennen een groot personeelsaanbod. Voor inschakeling in offshore projecten is de beheersing van de Engelse taal belangrijk, en landen waar het Engels geen moedertaal is investeren in taaltrainingen.
 
Overheidsbeleid
Overheden in verschillende landen, waaronder Costa Rica, Kenia, Bangladesh, Vietnam en China, zijn met actief beleid bezig om de eigen ICT- en BPO-sector te versterken. Het kan hierbij gaan om specifieke regelgeving, het verstrekken van (belasting)voordelen, het verminderen van de bureaucratie, het opzetten van promotionele programma’s, etc. Met name het investeren in opleidingen en educatie is een belangrijke rol voor de overheid. Dit geld ook op het gebied van de infrastructuur, zoals het beschikbaar stellen van goede en goedkope telecommunicatiesystemen en het bouwen van ICT parken. 

Salarissen
De grote salarisverschillen met de westerse wereld staan centraal in het succes van offshore landen. Belangrijke bestemmingen uit de jaren 90, zoals Ierland en Israël, zijn niet meer in staat om te concurreren op kosten, en hebben hun positie verloren aan India. Dit land op haar beurt ondervindt concurrentie van goedkopere landen, zoals China, Vietnam of Noord-Korea. Ook binen het groeiende aanbod van nearshore bestemmingen zien we een trend richting goedkopere lokaties. Dit kan ook binnen een bepaald land zijn, waarbij klanten zich niet meer zich vestigen in de hoofdstad, maar in een provincieplaats (in plaats van Boedapest nu Debrecen, of van Boekarest naar Cluj of Brasov).
      
De ICT- en BPO-sector
Grote landen kennen honderden, en soms wel duizenden, bedrijven die diensten aanbieden aan buitenlandse klanten. Deze zijn vaak geconcentreerd in een aantal grote steden, of bij universiteiten en in ICT parken. De bekendste ICT-centra in India zijn Mumbai, Bangalore, Hyderabad en Chennai. In China zijn dat Beijing, Dalian en Chengdu. Een groot aanbod zorgt ervoor dat de meeste benodigde kennis in het land te vinden is. Er is dan ook aanwezigheid van ondersteunende diensten, zoals universiteiten, trainingsinstituten en adviesbureaus. Daarnaast tellen deze grote landen tientallen andere steden met een significante ICT- en BPO-sector. In andere landen vinden we de relevante dienstverleners alleen in de hoofdstad.
 
Technologische infrastructuur
Het gaat hierbij om de beschikbaarheid van met name electriciteit en telecommunicatie. Dit kan, zeker in ontwikkelingslanden, een probleem zijn. In niet alle landen is de stroomtoevoer gegarandeerd en zullen aparte maatregelen genomen moeten worden. Moderne en snelle telecommunicatie is ook niet altijd beschikbaar, terwijl tarieven hoog kunnen zijn. In het geval van call centers kunnen de kosten voor telecommunicatie dan tot 40% van de totale kosten vormen. De rol van een overheid is hierbij cruciaal.  

Internationale relaties
Er kunnen tussen individuen, bedrijven en landen relaties ontstaan, onder andere vanwege geografische, culturele, historische of taalgerelateerde redenen. Het effectief gebruiken van deze relaties is een belangrijke succesfactor bij het opzetten van een offshore industrie. Een recent voorbeeld is Turkije, dat enkele jaren geleden begonnen is met het aanbieden van Nederlandstalige diensten op het gebied van contactcenters. Het werk wordt verricht door teruggekeerde Turken, die vloeiend Nederlands spreken. Hoewel Turkije zeker niet het goedkoopste nearshore land is, is de beschikbaarheid van Nederlandssprekend personeel een groot voordeel.

Kapitaal
De beschikbaarheid van kapitaal is van invloed op de ontwikkeling van een lokale ICT-en BPO-industrie. Met name de grote Indiase bedrijven hebben geen moeite meer om kapitaal aan te trekken en staan op aandelenbeurzen genoteerd. Voor kleinere en middelgrote organisaties is dit lastiger.

Levensstijl
De manier waarop in een land geleefd en gewoond kan worden is medebepalend voor het aantrekken van buitenlandse klanten. Een aantrekkelijke en hoogwaardige leefomgeving zorgt er tevens voor dat lokaal personeel in het land blijft, en niet wilt emigreren. Bij steden gaat om de kwaliteit van de lokatie (natuurschoon, recreatie, voorzieningen) en een schoon milieu.

Op basis van bovengenoemde acht factoren wordt een eerste beeld van een land verkregen, waarna verdere stappen in de landenkeuze gezet kunnen worden, gekoppeld aan de specifieke wensen van de Nederlandse gebruiker. 
  

De verwachting bij de landenkeuze is dat Nederlandse gebruikers het kostenaspect belangrijk blijven vinden. De vraag naar programmeurs blijft in West Europa groot, en dit heeft zijn weerslag gehad op de salarissen die in sommige offshore bestemmingen gevraagd worden. Ook de groei van de binnenlandse economie, zoals we onder meer in Centraal- en Oost-Europa hebben kunnen zien, heeft hierop effect gehad. Deze stijgende tarieven in de bekendere offshore landen zorgen voor een verschuiving. In India gaan bedrijven nu vaker naar steden zoals Gurgaon, Pune of Calcutta. Ook de interesse voor nearshore bestemmingen blijft toenemen, maar de trek richting periferie is merkbaar. In het geval van Oekraine dus niet meer Kiev maar naar Charkov, Odessa of Lviv. Of direct naar andere landen, zoals Moldavië of Armenië.

De opmars van China blijft -hoewel langzaam- doorgaan. Grote Nederlandse organisaties beginnen het land nu voorzichtig als mogelijke bestemming te overwegen. Allereerst om de eigen offshore risico’s te beperken: men wilt behalve voor India ook voor andere landen kiezen. Verder liggen in China de kosten voor programmeurs lager liggen dan in India, zeker indien gekozen wordt voor de ‘second-tier’ cities zoals Hangzhou, Dalian, Chengdu en Shenzhen. Ook de belangstelling voor andere Aziatische landen zal toenemen. Dit zal met name het geval zijn voor Nepal, Vietnam, Thailand, Filippijnen, Bangladesh, Sri Lanka en Noord-Korea.

Nederlanders zullen zeer breed georiënteerd blijven, maar hoewel er ook veel kansen liggen in Zuid-Amerika (o.a. Colombia, Argentinië en Brazilië) zullen deze regio’s voorlopig nog op kleine schaal gebruikt worden. De verwachting is wel dat Afrika meer aandacht zal krijgen (o.a. Zuid-Afrika, Ghana en Kenia).
 
Opgemerkt moet worden dat offshoring niet alleen tot kostenbesparing kan leiden, maar dat er ook andere voordelen zijn. Het kan de innovatie doen vergemakkelijken en sommige landen zijn ook potentiële afzetmarkten voor Nederlandse IT-bedrijven. Een bedrijf als Exact laat niet alleen haar software ontwikkelen in Maleisië, het verkoopt ook haar producten in Zuid-Oost Azië. In tijden van economische crisis zou een mogelijk kostenvoordeel daarom niet het enige criterium moeten zijn bij de landenkeuze. 

Conclusie
De verwachting is dat de belangstelling voor offshoring zal blijven groeien. Vanwege de economische situatie zal vooral de nadruk komen te liggen op de mogelijheden tot kostenbesparing. Gebruikers kunnen tegenwoordig kiezen uit een grote groep van landen waar de loonkosten lager liggen. Een manier om een begin te maken om het grote aanbod van offshore landen te beoordelen is om dit via een achttal ‘succesfactoren’ te doen. Bij de daadwerkelijke landenkeuze zullen Nederlanders zeer breed georiënteerd blijven, en projecten laten uitvoeren in een groot aantal landen.